Gearrscéal: Ann agus Troscán: Rialacha an Tí

 

 Ann agus Troscán: Rialacha an Tí

 by JMCressy

 

 

Taobh amuigh, labhraíonn na crainn  idir a gcéile faoi báisteach milis agus grian te.  Istigh an teach, ní raibh sé chomh síochánta.

"Ná bia ag roinnt."

"Ceart go leor. “

“Nó éadaí.”

“Cinnte, is dóigh.”

“Ná bí ag cúlchaint le aon duine fúm.”

“Ná bí ag caint faoin bhfear dathúil nua fiú?”

Thost Troscán.  “Ceapann tú gur fear dathúil mé?”

“Ar ndóigh!” a dúirt Ann. “Sióg nó elf atá ionat.   Nach bhfuil do mhuintir go léir álainn?”

“Níl gach duine de na Daoine Maith álainn le daoine.”

“Bhuel, is dóigh libh go bhfuil gach duine gránna.”

D’fhéach Troscán uirthi go dáiríre.  “Titimid i ngrá le anamacha, ná dathúlacht.”

Baineadh siar as Ann.   “Anois, do shúile...”

“...ómra te agat,”  chuir Troscán bailchríoch ar a habairt.

D'fhéach siad ar a chéile fan tamall.

Chroith Ann í féin.  “Mar sin, rialacha tí !”

“Go díreach! Teastaíonn siad seo uainn. Níl mé ag iarraidh bogadh.”

“Bog? Níl tú ceangailte leis an áit seo?”

“ ‘Mar gheall ar gheasa ársa’ ?”  Gáire Troscán.  “Níl, is maith liom an áit seo.   Ach má tá na Rialacha briste, ní bheidh aon rogha agam ...”

Ansin, chuala siad cnag ar an doras.

Bhí cuma bhuartha ar Troscán, ach a dúirt Ann, “ Ná bí buartha.  Níl ann ach Auntie.”

D’oscail sí an doras.  Sheas seanbhean ar an bpóirse. Bhí gruaig ghearr, daite uirthi  agus  bhí  súile donn aici, cosúil le Ann.  Chaith sí léine gheal le bláthanna trópaiceacha agus bhí go leor fuinnimh aici.

“Oh haigh, Auntie!” a dúirt Ann. “Tar isteach!”

“Go raibh maith agat, a stór.   Thángamar as.. Sin iad!”  Bhí an cána agus an umar ocsaigine in aici leis an doras.  “D’imigh muid ar a leithéid de dheifir. Tá sé dochreidte, nach é? Mothaím...”

“ ...‘Fiche bliain níos óige.’  Dúirt tú arís, " a dúirt Ann.

“Ar a laghad!  Bhuel!  Seo cé a bhí tú i bhfolach!”

D'amharc Ann uirthi le huafás.  Bhí a haintín ag féachaint go díreach ar Troscán.

Sheas Troscán ag an scanradh freisin.  “An bhfeiceann tú mé?”

“Is féidir le gach cailín tú a fheiceáil!” a dúirt Auntie. “Tá sé dathúil, nach é?”

Chas Troscán a cheann agus d'fhéach sé ar Ann. “Is féidir léi mé a fheiceáil.”

“Na habair!” dúirt Ann de chogar.

Shín Auntie amach a lámh chun Troscán.   “Is mise Aunt Gabby.  Glaoigh orm ‘Auntie’.”

“Croith a lámh,” dúirt Ann.  “Bhí  normálta.”

“Haigh. Is mise Troscán.  Tá mé i mo chónaí san áiléar.”

 

“I ndáiríre? Tá lochta ag mo mhac sa Ghearmáin.  An bhfuil tú i do chónaí in aice láimhe?”

“Tá. An-ghar.”

“Agus tá an feisteas sin go hiontach! An bhfuil sibh ag dul chuig cóisir?”

Bhí Ann buíoch as an leithscéal.  “Sea! Níos déanaí,” a dúirt sí.

“Um tráthnóna,” dúirt Troscán.

“Anocht,” a dúirt Ann.

“Sin réalaíoch.  Tá an chuma air go bhfuil adharca ort i ndáiríre!”

“Cén fáth go bhfeiceann sí mé?”

“Níl a fhios agam...”

“Bhuel, táimid dul go dtí an Spáinn! Feicfimid sibh i gceann coicíse!” a dúirt Auntie. “Tá spraoi againn! Go deas bualadh leat! Slán!"

Thóg sí na rudaí agus d’imigh sí.

Bhí siad báite ina gcuid smaointe ar feadh tamall.

“An raibh an bainne atá ann?” a dúirt Ann

B'fhéidir.   Ach, nach bhfuil sé sin thart?

“Fan! Ar ól tú mo bhainne?

Ar ndóigh. D’ól tú mo cheannsa. Ní dochar ar bith é sin.   Gan an draíocht, an tsubstaint...”  chuaigh a ghlór in éag.

“Déantar tú básmhar?

“Ná bí amaideach. Díreach le feiceáil.  Bhí an tsubstaint a bhí fágtha dhá uair chomh trom.”

Dhún sé a shúile nóiméad.

“Damnú air!” a dúirt sé.

“Ceard?” a dúirt Ann.

"Ní féidir liom mé féin a chasadh dofheicthe."

“An bhfuil sé sin go dona?”

“Tá.  Ní fheictear dúinn riamh ach amháin iad siúd atá in ann a fheiceáil. Agus iad siúd a roghnaigh Féach.

“An bhfuil sé buan?”

“Níl a fhios agam.   Ach mura bhfuil, tá trioblóid ag teacht.”

Anois bhí na crainn go ciúin. Ach níl an ghaoth suaimhneach.  D’fhéach Ann ar an spéir amuigh.  Rith scamaill dhorcha stoirmeacha roimh ghaoth, agus é ag brostú chun a rúin a insint.

Cibé rud a bhí ag teacht, bheadh a fhios acu go luath.

~~~

Nótaí údar: 

Bheith sé sin deireadh gearrscéalta ar feadh tamall.  Rinne mé iad a cleachtach mo chuid Gaeilge.   Ach anois, tá obair ar mo scéalta eile(faraor, as Béarla) uaim.  Agus rudaí ealaín mar sin.  Beidh mé ar ais le Troscán agus Ann, lá amháin.  

Go raibh maith agaibh.

JMC

~~~

Scéalta le Ann agus Troscán

1: Naoi Bhfocal, Ón Taobh  (Ar dtús i mBéarla)

2: Bainne na nÓg

3: Rialacha an Tí

Gearrscéal: Ann agus Troscán: Bainne na nÓg

  

Ann agus Troscán: Bainne na nÓg

by JMCressy

Seachtain an-aisteach a bhí ann le Ann. 

Ar dtús, ag a háit oibre, chuir siad córas ríomhaireachta nua.  Ansin rinne sí dearmad go raibh a uncail agus a aintín ag teacht ar cuairt inniu. Agus, bhí a lán rudaí draíochta a chonaic sí anois: sióga sa ghrian, sióga ar bhláthanna, ar na crainn, agus ceann san áiléar nach raibh ar eolas aici faoi. Troscán an t-ainm a bhí air, agus, seachas a adharca, bhí sé ina fhear óg dathúil. Cé a fhios cá fhad a bhí cónaí air sa teach céanna. Ach, cosúil leis nó nach raibh, bhí comrádaí tí aici.

Ba é Dé Sathairn inniu, an lá a raibh aintín agus uncail Ann ar cuairt.  Bhí siad an-sean agus ní raibh sláinte mhaith acu. Bhí droch-chromáin ag a haintín agus d’úsáid sí cána. Bhí emphysema ag a uncail agus bhí ocsaigin ag teastáil uaidh i ngach áit a ndeachaigh sé. Bhí súil aici nach dtarlódh aon rud aisteach agus iad ag a teach. Bhí sé ró-dhéanach a gcuairt a chur ar ceal. Mar sin, nuair a chonaic sí Troscán—sin corr-ainm! – go bhfuil ag oscailt an chuisneora agus ag ól díreach ón gcartán bainne, chaill sí a meon.

“Cad atá á dhéanamh agat?” a scairt Ann, ag rith sa chistin. Bhreathnaigh sí sa chuisneoir. Shuigh an bainne gan oscailt. Ach bhí an cartán bainne céanna i lámh Troscán.

"Cad?" a dúirt sí, mearbhall uirthi.

“Tá daoine chomh neirbhíseach ,” a dúirt Troscán. “Is liomsa é seo. Is leatsa é sin. "

"Ach níl ach cartán amháin ann."

"Tá."

Níor theastaigh míniúchán ó Ann. Draíocht na sióg a bheadh ann agus ní thuigfeadh sí tada.

"Go breá!" dúirt sí, ag breith ar an gcartán eile agus á cuir ar an mbord. “Teastaíonn seo uainn don tae.”

"Ó, sea tá do mhuintir ar cuairt!"

“Sea, agus mura miste leat, b’fhearr liom go mbeifeá áit éigin eile ar feadh tamaill.”

“Ná bí buartha,” a dúirt Troscán. "Ní fheiceann siad mé."

Sula bhféadfadh Ann sonraí a fháil, leag sé a cartán síos ar an mbord agus d’imigh sé gan tásc ná tuairisc. Bhí a fhios aici nach raibh sé imithe. De réir cosúlachta an t-áiléar a raibh cónaí air--ní raibh sé sin ann i saol an duine--ní raibh ach “twinkle away” nó caca éigin.

Is cuma léi. Rinne sí an tae, agus leathuair ina dhiaidh sin tháinig Auntie agus Uncail George.

Bhí siad ag caint sa seomra suí- bhí Auntie ag smaoineamh ar obráid athchur cromáin - nuair a chuaigh Troscán isteach, i t-léine agus i mbríste aclaíochta, ag triomú a adharca le tuáille. Chaith sé é féin i cathaoir uillinne, cos thar lámh amháin, ansin thosaigh sé ag scrollaigh trína fhón póca. Cathain a d’úsáid na sióga teileafóin phóca?

“Anois, cad fútsa?” bhí Auntie ag fiafraí. "Ar bhuail tú le fear óg deas fós?"

Rinne Troscán gáire os ard faoi seo, chomh hard sin bhí Ann cinnte go gcloisfeadh Auntie agus Uncail George. Ach níor thug siad aon chomhartha gur chuala siad nó go bhfaca siad an fear sí.

Ghabh Troscán a leithscéal. “Brón orm, ní raibh neart agam orm féin,” a dúirt sé. “Gheobhaidh mé roinnt brioscaí ...” Shiúil sé go dtí an chistin.

Rinne Ann iarracht neamhaird a dhéanamh air. "Cad mar gheall ar níos mó bainne?" a dúirt sí, doirt cuid den chartán ina dhá chupán agus agus í féin.

"An-deas. Ach ní freagra é sin ... ”

“Gabh mo leithscéal,” chuir Uncail George isteach, “Cén cineál bainne é sin? Coinníonn an cartán ag athrú datha ... ”

Ar eagla na heagla, rug Ann ar an gcartán. Branda hipster a bhí ann, le bó chartúin ag gealladh úire. Ach, bhí an bhó a bheith ag spraoi go mall sa ghort, an pictiúr ag bogadh cosúil le nuachtán i Harry Potter, agus bhí grian an chartán ag luí, ag athrú dathanna an chartán dá réir.

"Troscán!" a scairt Ann. Ansin chuimhnigh sí nach bhféadfadh aon duine eile é a fheiceáil. Bhreathnaigh a haintín agus a uncail timpeall, ag an troscáin, ag smaoineamh ar cad a bhí mícheart.

"Tá brón orm!" a dúirt Ann, ag smaoineamh go tapa. “Ba ardú céime speisialta é. Pacáistiú beoite. Ach tá sé an-daor! Cuirfidh mé ar ais sa chistin é ... "

“Tá sé ceart go leor,” a dúirt Auntie, ag seasamh suas. “Caithfimid dul ar aon nós, nó beimid déanach inár gclub beiriste.” Phóg Auntie Ann ar an leiceann. “Ach caithfidh tú insint dom faoin bhfear nua seo i do shaol…. Goitse, George.”

Faoisimh uirthi, bhreathnaigh Ann ar George ag éirí aníos agus leanann a bhean amach an doras. Go gairid thiomáin an carr ar shiúl.

Ansin bhreathnaigh Ann ar an gcartán bainne. Bhí an bhó ar an bhféar ina codladh agus réaltaí ag maisiú barr an chartáin. Ghlaoigh Troscán ón gcistin, “Cá bhfuil mo bhainne?”

“Sílim gur ól muid é ...” a dúirt Ann go neamhchinnte. Ní raibh a tae ólta aici. Ghluais an leacht timpeall amhail is dá mba ag corraigh féin. Bainne sí. In ainm Dé…

Go tobann bhí Troscán ag teannadh léi. D’athraigh fearg a chuma. Bhí sé go hálainn fós, ach lonraigh solas contúirteach óna shúile agus chaith sé scáth thar an seomra.

"Ar ól tú mo bhainne?" a scairt sé, a ghuth ag macalla cosúil le céad adharc.

 

 

Ach ní raibh eagla ar Ann.

"Ná béicíl orm i mo theach, ‘Galadriel Dorcha’!"

Ansin mhaolaigh an scáth taobh thiar de Troscán.

“Tá an-bhrón orm,” a dúirt sé. “Ach ní rud cliste é sin le déanamh. Tá rialacha ann ... ”

“Níor theastaigh uaim é a dhéanamh! Caithfidh gur rug mé ar an gceann mícheart... ”

Ansin chonaic Ann dhá rud, rudaí a rinne Auntie agus Uncail George dearmad:  cána agus umar ocsaigine.

Lig Troscán osna throm as. “Tá súil againn nach bhfaighidh mo mhuintir amach.”

 

~~~

Scéalta le Ann agus Troscán

1: Naoi Bhfocal, Ón Taobh  (Ar dtús i mBéarla)

2: Bainne na nÓg

3: Rialacha an Tí

Gearrscéal: Naoi Bhfocal, Ón Taobh

 

Naoi Bhfocal, Ón Taobh

Nine Words Sideways

(scéal i mBéarla agus i nGaeilge)

  

Ann lived alone. Usually she didn’t mind, but she missed her friends, most who had moved away after school. She had very little in common with her coworkers. Her job was a dull, but it paid well so she was disinclined to leave. The pay also allowed her to indulged her interests, particularly books, of which she collected many. Among books on sailing, gardening and history, she had kept books from her childhood. One in particular was her favorite, a book on fairy tales. She’d read and reread it so many times she knew it by heart.

But a part eluded Ann, an inscription in the front, printed in an old script. It read:

Say this with your eyes shut

Motuigim bolah an Eireannaig binn breugaig faoi m’foidin dutaig

And you will see what you will see.

Now and then over the years Ann would return to it, searching for clues, first at the library, then online. She learned it was in Irish. One forum dedicated to Irish language had decoded the letters into something slightly more readable. But it took Ann the better part of an afternoon of research to get an approximation of what it might mean and still she wasn’t sure. “Feeling the soul of Ireland” ? It was garbled through culture and time. As for how to say it, no one really knew.

A curiosity had taken root. Ann didn’t know why. She wasn’t Irish(that she knew of). But a desire to solve this one mystery from her childhood drove her on. She found a transliteration into modern Irish. She muttered this to herself as she read it, as best she could, and a something inside her changed.

Work was the same, but more dull. Ann thought more of taking a course and changing professions. But the words were ever in her mind. She muttered them in the morning after rising, and in bed at night. Even on the bus to and from work. With every thought, the words sank deeper into her, pressing their form on her soul, morning, noon and night.

Like the hacker tool ‘brute force’, Ann seemed to be trying every combination until one worked. There is a limited number of ways to pronounce these nine words, so it was just a matter of time before she said it right.

It happened one morning while she was brushing her teeth. The sounds she’d struggled with, were, if not perfect, intelligible to the people of the time who wrote it down. And, in that moment, she squinted enough that her eyes were, for the most part, shut.

Something inside Ann moved again. She felt the light change. She blinked.

And ansin....feiceann Ann timpeall. 

Taitníonn an ghrian tríot an fhuinneog. Bhí scamaill beacha os cionn an rósóg in airde taobh amuigh. Ach, bhí rud eile ar na rósanna: léimeann na créatúir bídeacha óir le sciatháin ó gach peiteal sa ghrian. Sióga óir a bhí iontu.

Dhún Ann a súile. B'fhéidir, bhí sí fós ina codladh, ag brionglóid. D’oscail sí a súile. Taitníonn solas na gréine isteach sa seomra folctha anois. Tháinig cúig sióga óir leis, ag damhsa ar an doirteal. Bhí siad go hálainn, ach bhí sí buartha go raibh sí as a meabhair. Chuala sí canadh freisin: “Blah, blah, blah”. Tháinig se seo as na sióga óir nuair a bhí siad ag damhsa. Tharraing Una anuas na dallóga, ag coinnigh an solas amach. D'imigh na sióga.

Chan siad taobh amuigh fós. B'fhéidir, dá ndéanfadh Ann neamhaird orthu, rachaidh siad imigh. Bheadh sí an-mhall. Chaith sí uisce ar a aghaidh. Mar a thriomaigh sí í féin, bhuail duine éigin ar an doras seomra folctha.

Stán Ann ar an doras, le huamhan. Bhí sí ina cónaí sa teach léi féin. An buirgléir a bhí ann? Cén cineál cnag buirgléir chun an seomra folctha a úsáid?

“Brón orm,” a dúirt guth, “An mbeidh tú i bhfad?”

Go tobann d’fhág an eagla í. Rug Ann ar na pionsúirín géar (ar eagla na heagla) agus tharraing sí an doras a oscailt.

Sheas fear óg tanaí ard os a comhair agus an-chrosta. Chaith sé jíons teilgthe agus t-léine a léigh, “Bua T-nOg”. Bhí súile glasa aige agus gruaig fhada dhubh air. Bhí dhá adharc gabhair ar a cheann aige freisin, agus bhí scairf a d’athraigh dath aige. Ar dtús bhí sé glas, ansin ór. Ansin bhí éisc ag snámh air, amhail is gur teilifís a bhí ann.

“Ní tusa an t-aon duine atá ina chónaí anseo, tá a fhios agat,” a dúirt an fear.

Thit na pionsúirín as a lámh.

Chrom an fear, thóg sé iad den urlár, agus thug sé ar ais do Ann. Shnámh na éisc ar a scairf go dtí na foircinn, ag beathú amhail is dá mbeidís ar bhun locha.

“Anois, mura miste leat ...” a dúirt sé, ag brú anuas uirthi agus ag dúnadh an dorais.

Níor chreid Ann é. Mura raibh a meabhair caillte aici, geas a bhí sna naoi bhfocal. “To see what you will see”. Shíl sí go tapa: an féidir léi é a aisiompú?

Rith Ann go dtí a seomra leapa. B’fhéidir go ndúirt an leabhar rud éigin níos mó. Ach bhí an leathanach leis an inscríbhinn bán.

Bhí sé mar an gcéanna lena leabhar nótaí. Bhí gach leathanach leis na naoi bhfocal bán. Chuardaigh Ann a fón. Ní raibh na focail ina stair chuardaigh. Fuair sí an fóram céanna. Ach bhí an snáithe imithe. Cibé draíocht a thoghairm, bhain sí iad ó gach cartlann, téacs nó digiteach.

“Nah, níl ach cinn a d’úsáid tú,” a dúirt an fear. Bhí sé ina sheasamh sa doras, ag triomú a adharca le tuáille. “Níl sé uait níos mó.”

“Cad é?” dúirt Ann.

“Breathnaigh!” a dúirt sé , dhírigh sé ar amach an fhuinneog. “Is breá leis na sióga gréine na bláthanna.”

“Bláthanna?” macalla Ann, ag breathnú taobh amuigh. Gan dabht, rince na créatúir sióg ar na rósanna, na lus móra agus fiú an féar.

“Nach gcloiseann tú iad? ‘Bláth, bláth, bláth’. Sióga gréine. Leanann beacha iad.”

“Ar ndóigh déanann siad,” a dúirt sí, “Ceist amháin.”

“Cinnte.”

“Cé sa diabhal atá tú agus cén fáth a bhfuil tú i mo theach?”

“Mise Troscán. Tá mé i mo chónaí san áiléar.”

“Níl áiléar agam!”

“Ní raibh tú in ann a fheiceáil roimhe. Tá sé ón taobh.”

“Ón taobh?”

“Le domhan an duine. Bhíomar anseo i gcónaí. Anois is féidir leat a fheiceáil. Nach é sin a bhí uait? ”

 

 

JMCressy©2021

 

Notes:

 

Bhí mé ag triail an scéal seo a chríochnú do “Splonk” ag deireadh mhí Feabhra. Bhí 1,700 focal aige agus teastaíonn níos lú ná 500. Tar éis sé uair, tá 1000 focal aige. Is gearrscaeal é, ach níl sé an-ghearr. Mar sin, chuir mé é ar mo bhlag. Bhí sé cleachtach maith agus is é an chéad scéal a scríobh mé le Gaeilge ann.

Má rinne mé botún… agus rinne mé go cinnte...abair libh.

This is part of a series of Modern Fairy Tales I work on in between other projects.

Inspiration for this particular tale goes to book with the real inscription, in “Celtic Fairy Tales” , collected by Joseph Jacobs and published by John Nutt in 1892. Sadly, that page in my copy isn’t blank.

 

 ~~~

Scéalta le Ann agus Troscán

1: Naoi Bhfocal, Ón Taobh  (Ar dtús i mBéarla)

2: Bainne na nÓg

3: Rialacha an Tí